Summary of Research

การพัฒนาทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร์ของเด็กปฐมวัยโดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้ประกอบชุดแบบฝึกทักษะ

>>>เอราวรรณ ศรีจักร<<<

หลักสูตรปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาการศึกษาปฐมวัย

...พฤศจิกายน 2550...

วิทยาศาสตร์มีบทบาทสําคัญยิ่งในสังคมโลกปัจจุบันและอนาคต เพราะวิทยาศาสตร์เกี่ยวของกับชีวิตของทุกคน ทั้งในการดํารงชีวิตประจําวันและในงานอาชีพต่างๆ เครื่องมือเครื่องใช้ตลอดจนผลผลิตต่างๆ ที่ใช้เพื่ออํานวยความสะดวกในชีวิตและในการทำงาน ล้วนเป็นผลของความรู้วิทยาศาสตร์ผสมผสานกับความคิดสร้างสรรค์และศาสตร์อื่นๆ ความรู้วิทยาศาสตร์ช่วยใหเกิดการพัฒนาเทคโนโลยีอย่างมากในทางกลับกันเทคโนโลยีก็มีส่วนสำคัญมากที่จะให้มีการศึกษาค้นคว้าความรู้ทางวิทยาศาสตร์เพิ่มขึ้นอย่างไม่หยุดยั้ง

การศึกษาครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาการพัฒนาทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร์ของเด็กปฐมวัยที่ได้รับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ประกอบชุดแบบฝึกทักษะ กลุ่มตัวอย่างทใช้ในการศึกษาเป็นเด็กนักเรียน ชาย -หญิง อายุ 4 - 5 ป กำลังศึกษาอยู่ชั้นอนุบาลปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2550 โรงเรียนอนุบาลธนินทร เขตดอนเมือง กรุงเทพมหานคร เขตพื้นที่การศึกษา 2 ด้วยการสุ่มตัวอย่างอย่างงาย จํานวน 15 คน เพื่อให้เด็กได้รับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ประกอบชุดแบบฝึกทักษะเป็นระยะเวลา 8 สัปดาห สัปดาหละ 3 วัน วันละ 30 นาที

          การจัดกิจกรรมเพื่อส่งเสริมทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร์ที่มีความสําคัญต่อเด็กปฐมวัยในการทำกิจกรรมทางวิทยาศาสตร์ จึงแบงออกเป็น 4 ทักษะ คือ ทักษะการสังเกต  ทักษะการจําแนกประเภท  ทักษะการสื่อสาร  และทักษะการลงความเห็น ซึ่งสอดคล้องกับทักษะพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์ที่มีความสําคัญสำหรับเด็กปฐมวัย ได้แก่ ทักษะการสังเกต ทักษะการจําแนกประเภท ทักษะการสื่อความหมาย และทักษะการลงความเห็นเช่นกัน

ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ในการทำกิจกรรมทางวิทยาศาสตร์ แบ่งออกเป็น 4 ทักษะ ดังนี้

1. ทักษะการสังเกต (Observation) หมายถึง ความสามารถในการใช้ประสาทสัมผัสอย่างใดอย่างหนึ่งหรือหลายอย่างรวมกันเข้าไปสัมผัสโดยตรงกับวัตถุหรือเหตุการณ์ โดยมีจุดประสงค์เพื่อหารายละเอียดของสิ่งนั้นๆ

ทักษะการสังเกตของเด็กจะปรากฏให้เห็นด้วยการแสดงความสามารถโดยการบอกเล่าถึงลักษณะคุณสมบัติและการเปลี่ยนแปลงของวัตถุหรือเหตุการณ์ต่างๆ ด้วยการใช้ประสาทสัมผัสทั้งห้า คือ ตา-ดู หู-ฟัง    จมู-กดมกลิ่น ลิ้น-ชิมรส และผิวกาย-สัมผัส

2. ทักษะการจําแนกประเภท (Classification) หมายถึง ความสามารถในการจัดจําแนกหรือเรียงลําดับวัตถุหรือสิ่งที่อยู่ในปรากฏต่างๆ ออกเป็นหมวดหมู่โดยมีเกณฑ์ที่ใช้ในการพิจารณา  3 ประการ คือ ความเหมือน ความแตกต่าง และความสัมพันธ์

พฤติกรรมที่บอกถึงความสามารถการจําแนกประเภทของเด็ก พบได้จากการบอกการจัดแบ่ง การจัดเรียงลําดับวัตถุหรือเหตุการณ์ต่างๆ โดยเป็นผู้กําหนดเกณฑ์ปฏิบัติตามเกณฑ์และบอกเกณฑ์ของผู้อื่นได้

3. ทักษะการจัดกระทําและสื่อความหมายขอมูล (Organization data and communication) หมายถึง ความสามารถในการนําข้อมูลที่ได้จากการสังเกต  การวัด  การทดลอง  และจากแหล่งอื่นๆ มาจัดใหม่ โดยวิธีการต่างๆ เช่น การจัดเรียงลําดับ การจัดแยกประเภท เพื่อให้ผู้อื่นเข้าใจความหมายของข้อมูลชนิดนั้นๆ ดีขึ้น โดยการนําเสนอในรูปตาราง แผนภูมิแผนภาพ และกราฟ

เด็กเกิดทักษะการสื่อสาร คือ ความสามารถในการรับข้อมูลและส่งข้อมูล การส่งข้อมูล คือ การบอกเล่า การเลือกออกแบบวิธีการนําเสนอข้อมูลได้อย่างเหมาะสม สามารถจัด เปลี่ยนแปลง และบรรยายข้อมูลได้อย่างถูกต้องชัดเจน สําหรับการรับข้อมูล คือ การทําความเข้าใจกับข้อมูลเหล่านั้นได้อย่างถูกต้อง

4. ทักษะการลงความเห็นจากขอมูล (Inferring) หมายถึง ความสามารถในการนําเสนออธิบายข้อมูลที่มีอยู่ซึ่งได้มาจากการสังเกต การวัด การทดลอง โดยเชื่อมโยงกับความรู้เดิมหรือประสบการณ์เดิม เพื่อสรุปความเห็นเกี่ยวกับข้อมูลนั้นๆ

พฤติกรรมที่บอกถึงทักษะการลงความเห็นของเด็ก คือ การบอกเล่าความคิดเห็นของตนเองเกี่ยวกับวัตถุหรือเหตุการณ์โดยการใช้การสังเกตร่วมกับประสบการ์เดิมที่มีต่อวัตถุหรือเหตุการณ์นั้นๆ

ผลการศึกษาสรุปได้ดังนี้

จากกราฟ แสดงให้เห็นว่า ทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร์ของเด็กปฐมวัยโดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้ประกอบชุดแบบฝึกทักษะ เมื่อพิจารณาเป็นรายทักษะ พบว่า หลังจากใช้กิจกรรมการเรียนรู้ประกอบชุดแบบฝึกทักษะเด็กมีการพัฒนาทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร์สูงขึ้นกว่าก่อนการทดลองทุกด้าน